بوجار کنجد یا در اصطلاح لاتین winnow عبارت است از عملی که طی آن دانه‌های کنجدرا از پوست و ساقه آن جدا می‌کنند .همچنین در حین این عملیات انواع بذر علف های هرز، اسپر حشرات و انواع آفتها از آنها زدوده میگردد.
قدیمی ترین روش بوجاری باد دادن خرمن کوبیده شده است که کشاورزان به کمک چنگک یا وسیله دیگر محصول را در مقابل باد پراکنده میکند تا از سبوس جدا شود.
ماشین بوجاری
به دستگاهی که عمل بوجاری کنجد را انجام می‌دهد نیز ماشین بوجاری گفته میشود . اساس کار دستگاه بر دو قسمت است
- پراکنده سازی با فن باد بر اساس وزن
- سرند(الک) نمودن بر اساس ابعاد دانه
ماده اولیه روغن کنجد و ارده، دانه کنجد میباشد . کنجد دانه‌ای روغنی میباشد که به رنگ‌های مختلف از جمله قهوه‌ای، سیاه و سفید موجود میباشد . اما کنجد سفید مزه بهتری دارد و بیشتر استعمال می گردد . . .
در کارخانه‌ها دانه کنجد را بوجاری مینمایند (یعنی اجسام خارجی را از آن جدا می‌کنند) پوست‌گیری به ۲روش کم آب و مرطوب انجام میگردد . در پوست‌گیری مرطوب، کنجد در حوض‌های آب خیسانده میشود و سپس از مدتی به آن استراحت می دهند تا رطوبت در سطح پوست یکنواخت شود . بعد از آن کنجدها را وارد دستگاه پوست‌کنی می‌کنند و آن گاه آن را در حوض‌های آب نمک می‌ریزند . در این مرحله باز هم پاره ای از پوسته‌های باقیمانده ته‌نشین میشود و کنجد روی آب میاید . بعد کنجدهای بدون پوسته را جمع‌آوری می‌کنند، می‌شویند و نمک و پوسته‌های اضافی را می‌گیرند .
در مرحله بعد، کنجدها را سانتریفیوژ مینمایند تا آب اضافی‌شان خارج شود . در نهایت کنجد را در دستگاهی بو می‌دهند و برای عمل آسیاب کردن ارسال مینمایند . در دستگاه آسیاب، کنجدهای بو داده شده، له می گردند و به صورت ارده درمی‌آیند . کنجد حدود ۵۰ درصد روغن دارد به همین عامل خمیر به دست آمده از آن بسیار روان است . رنگ ارده معمولا کرم متمایل به زرد رنگ است ولی ارده‌هایی که از کنجدهای سیاه و قهوه‌ای تهیه می‌شوند، رنگ تیره‌تری دارند و طعمشان نیز متفاوت هست .
برای استخراج روغن از دانه‌های کنجد می‌توان دانه‌ها را بدون پوست‌گیری تحت فرایند قرار داد؛ در این صورت از کنجاله (باقیمانده کنجد) می‌توان برای مصرف دام به کار گیری کرد البته اگر بخواهیم از فراورده‌های جانبی روغن کنجد در تهیه غذا انسان استفاده کنیم، برای جداسازی فیبر غیرقابل?هضم و اسیداگزالیک باید پوست را از دانه جدا کرد . در روش‌های صنعتی، با کمک پرس (معمولا پرس مارپیچ) یا این که استفاده همزمان از پرس و حلال، روغن از دانه کنجد جدا میگردد . این روغن معمولا نیازی به تصفیه، رنگبری و بوگیری ندارد ولی چنانچه بخواهیم دانه‌ها را مجدد و برای بار دوم و سوم روغن‌کشی کنیم، می بایست عمل پالایش روی آنها انجام شود .
در روش استخراج با پرس و حلال پس از قرار دادن دانه‌ها در معرض بخار، در دستگاه پرس بخش متعددی از روغن را جدا می نمایند و در سطح نهایی از حلال برای جداسازی باقیمانده روغن استفاده می شود .
در کل، روغن کنجد حاوی آنتی‌اکسیدان‌های فراوانی نظیر سزامول و سزامولین میباشد که خواص ضدسرطانی دارا‌هستند و به همین دلیل، این روغن یکی از سالم‌ترین روغن‌های خوراکی محسوب میگردد .
نظرات کاربران